تحلیل گزارشات سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ سازمان ملل که با عنوان پایداری و توسعهیافتگی ایران در جهان توسط کمیسیون توسعه پایدار و محیط زیست اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران منتشر گردیده، بیانگر این است که کشور ما در حوزههایی که با خرج کردن منابع میتوان پیشرفت کرد، نظیر فراگیری نظام آموزش و خصوصا آموزش عالی، فراگیری نظام بهداشت، فراگیری زیرساختهایی نظیر راه، آب و انرژی، توانسته در جهان به رتبههایی عالی دست یابد، در عوض هر کجا که نیازمند مشارکت شهروندان است وضعیتمان مطلوب نیست. بر این اساس ضرورت دارد نظام حکمرانی کشور تمرکز خود را در قانون برنامه توسعه هفتم بر روی «توسعه مشارکت محور» قرار دهد.
ابزارهای جلب مشارکت و همکاری نقشآفرینان یک سیستم، بهطورکلی از پایین به بالا عبارتند از ترساندن از تنبیه و جریمه (گفتمان سلبی)، تحریک حس منفعتطلبی اقتصادی (گفتمان انگیزشی یا برد-برد) و تبدیل هدف سیستم به ارزش اخلاقی و فرهنگی (گفتمان ایجابی). در کشور ما، بهصورت تاریخی، ابزار دوم مغفول مانده و اگر به کردار مدیران سیستمها (پدر، معلم، استاد، کدخدا، رئیس، پادشاه، حاکم و…) بنگریم، یا تنبیه و مجازات میبینیم یا نصیحت و پند و اندرز! بهاینعلت که مدیر سیستم میخواهد اجزای سیستم با وی همکاری کنند، اما نمیخواهد ایشان را در منافع حاصل از فعالیت سیستم سهیم کند و همه منافع را برای خود میخواهد. بر همین اساس اگر سیستم مدیریت پسماند ایران را در ترازوی حکمرانی خوب بسنجیم، به سه مانع بزرگ در برابر تحقق مشارکت برمیخوریم عبارت از فساد سازمانیافته، کاستی ابزارها و تعارض منافع.
