گزارش روزنامه جوان از اپلیکیشن سازمان مدیریت پسماند شهرداری: «سکویی که نه جذابیت دارد نه کارایی؛ نوماند سد راه یا بازوی پنهان مافیای زباله؟!»
«به نظر می‌رسد که مسئولان سازمان پسماند همه تلاششان را می‌کنند که این کار به خوبی انجام نشود! بعد هم بگویند که نشد و این طرح نیز همانند طرح‌های قبلی برای همیشه تعطیل شود و آن‌ها به روش قبلی خودشان برگردند. با نگاهی به بخش اجرای طرح نوماند، می‌بینیم که هیچ‌چیز قابل‌دفاعی وجود ندارد. اطلاع‌رسانی، جمع‌آوری و پرداخت؛ همه اینها ضعیف انجام می‌شود. نوماند یک کپی ناقص و ضعیف از اپلیکیشن‌های بخش خصوصی است و مسئولان مربوطه مدعی هستند که با مافیای زباله مقابله می‌کند، اما این یک ادعای بی‌اساس است.»
جوان آنلاین: قرار بود «نوماند» دست و پای مافیای زباله را جمع کند، اما برخلاف انتظار این سکو حتی نتوانست نظر مردم را جلب کند، چه برسد به دست و پا گیر شدن برای مافیای قدرتمند زباله! شاید به همین دلیل است که حمیدرضا پناهنده، کارشناس محیط‌زیست در حوزه پسماند می‌گوید: «به نظر می‌رسد مسئولان سازمان پسماند همه تلاششان را می‌کنند که این کار به خوبی انجام نشود! بعد هم بگویند که نشد و این طرح نیز همانند طرح‌های قبلی برای همیشه تعطیل شود و آن‌ها به روش قبلی خودشان برگردند.» روش‌هایی که جز قوی‌تر کردن مافیای زباله، نتیجه دیگری در بر نداشته است.
مدت‌هاست که مافیای زباله در سطح شهر جولان می‌دهد و هیچ کس هم نیست با آن مقابله کند. مافیایی که قدرت آن را دارد که چند نفر را اجیر کند و به سطح شهر بفرستد تا از داخل سطل زباله‌ها برایش طلای کثیف جمع کنند. درآمد حاصل از این کار به قدری زیاد است که مافیا روز به روز قدرت بیشتری می‌گیرد. در چنین شرایطی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران طرح نوماند را راه‌اندازی کرد تا برای همیشه بساط زباله‌گردی را جمع کند، اما این طرح به دلیل اجرای بد نتوانسته جایگاه خوبی در میان شهروندان کسب کند. هر چند مسئولان این سازمان با آماده کردن چند نمودار و تحلیل اعداد و ارقام سعی دارند که نشان دهند میزان زباله‌گردی در سطح شهر کاهش یافته و مافیای زباله ضعیف شده‌است، اما مشاهدات میدانی و گفتگو با شهروندان خلاف این اظهارات را نشان می‌دهد.
مدیریت پسماند پایتخت همواره مورد نقد کارشناسان شهری بوده‌است، آن‌ها می‌گویند اگر همت جمعی برای برچیدن بساط مافیای زباله وجود نداشته‌باشد، نمی‌توان به پایان زباله‌گردی امید داشت. بدون شک درآمد حاصل از بازیافت پسماند آنقدر عظیم است که مافیای زباله به راحتی آن را از دست نمی‌دهد. پس باید عزم و اراده کافی برای برداشتن این مافیای ثروتمند وجود داشته‌باشد. در غیر این صورت مشکلات همچنان به روال سابق ادامه پیدا می‌کند و تنها شاید میزان آن کم و زیاد شود.
زور پرزور مافیای زباله بر سر شهر
۱۴ فروردین ماه، رضا محمدی، مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در رویداد طرح ساماندهی آسیب‌های اجتماعی گفت: «پنج برنامه تحولی در سازمان مدیریت پسماند داریم که هدف نهایی‌مان کاهش زباله‌گردی است. چند روز قبل از پایان سال طرح کاهش زباله‌گرد‌ها شروع شد. امروز هم طرح نوماند به عنوان یک اولویت دنبال شده‌است.» این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که همچنان مشکلات این حوزه به قوت خود باقی است و هنوز زور پر زور مافیا بر شهر سایه انداخته و اجازه کاهش زباله‌گردی‌ها را نداده‌است.
محمدی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در رابطه با اجرای طرح نوماند این گونه توضیح داد: «نرم‌افزار نوماند ابلاغ شد و سه ماهی می‌شود که در حال کار است. این مسیر قانونی است که بتوان زباله را درست از مبادی تولید و با ظرفیت قانونی جمع آوری کرده تا بتوانیم شهری تمیز داشته باشیم.» بدون شک جمع‌آوری زباله از مبدأ اتفاق خیلی خوبی است، اما اگر قرار باشد این جمع‌آوری با نازل‌ترین قیمت و عملکردی ضعیف انجام شود نه‌تن‌ها آن تأثیری را که باید نمی‌گذارد، بلکه کارایی‌اش را از دست می‌دهد، موضوعی که به نظر می‌رسد مسئولان سازمان پسماند کمتر توجهی بدان داشته‌اند.
حساب و کتاب کیلویی!
هنوز بسیاری از شهروندان اطلاعی از طرح نوماند و فعالیت آن ندارند، اما برخی از کسانی که با این طرح آشنا هستند یا از آن استفاده کرده‌اند نیز از ارائه خدمات نوماند گلایه دارند. یکی از شهروندان که اسفندماه سال گذشته پسماند‌های خشک را به نوماند داده‌است، در این رابطه می‌گوید: «اولین ضعف نوماند این است که همه پسماند‌ها را تحویل نمی‌گیرد، به همین دلیل ناچار می‌شویم که بخشی از آن‌ها را داخل سطل زباله بریزیم و این یعنی تفکیک زباله‌تر و خشک از مبدأ انجام نمی‌شود. مسئله بعدی این است که برخی از مأموران نوماند، پسماند خشک را بدون اینکه وزن کنند، تحویل می‌گیرند و می‌برند، برای همین اصلاً نمی‌دانیم که چه پسماندی را با چه وزنی و چه قیمتی در نظر گرفته‌اند؟ مثلاً بار اول که تنها دو کیسه پلاستیک به آن‌ها تحویل دادم کیف شهروندی‌ام را ۳۰ هزار تومان شارژ کردند و دفعه بعدی که نزدیک به ۲۰ کیلو پسماند تحویلشان دادم ۱۷ هزار تومان! حتی برای شکایت با پشتیبانی نوماند هم تماس گرفتم که آن‌ها گفتند اگر پسماند وزن نشود، تخلف انجام شده و حساب شهروندی‌ام را برای بار بعدی بیشتر شارژ می‌کنند تا جبران شود، اما این کار را نکردند، بدتر اینکه شکایت من به سامانه ۱۳۷ هم تاکنون بی‌نتیجه مانده‌است.»
شهروند دیگری نیز در این رابطه می‌گوید: «یاد دوران بچگی‌مان بخیر که منتظر می‌ماندیم «نان‌خشکی» با وانت از راه برسد و در ازای گرفتن نان خشک به ما اسباب‌بازی‌های پلاستیکی بدهد. هر چند آن اسباب بازی‌ها ارزش مادی زیادی نداشت، اما ما را برای تحویل نان‌خشک‌ها سر ذوق می‌آورد و تشویقمان می‌کرد تا به این کار ادامه دهیم، اما حالا که همه چیز به روز‌تر و جدیدتر شده و مسئولان می‌توانند خلاقیت بیشتری به خرج دهند، شاهد آن هستیم در ازای گرفتن پلاستیک‌ها و بطری‌های شیشه‌ای و قوطی‌های فلزی، مبلغ خیلی کمی به کیف شهروندی واریز می‌شود، البته آن هم با تأخیر! اینها باعث می‌شود که اصلاً میلی به تفکیک زباله و تحویل آن به نوماند نداشته باشیم.»
این اتفاقات پیش آمده باعث می‌شود تا شهروندان تمایلی به جمع‌کردن پسماند‌های خشک و تحویل آن به نوماند نداشته باشند، چراکه آن‌ها ترجیح می‌دهند همانند سابق هر زباله‌ای را که به دستشان می‌رسد، جلوی در بگذارند و زحمت نگهداری پسماند خشک تا رسیدن مأمور نوماند را به خود ندهند.
طرح «نوماند» ابتر می‌ماند؟
در دویست و بیست و پنجمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران و پس از اینکه مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران توضیحاتی در رابطه با اقدامات انجام شده در صحن ارائه داد، اعضای شورا انتقاداتشان را مطرح کردند. آن‌ها معتقدند اگر طرح نوماند به درستی اجرایی و اطلاع‌رسانی نشود، اعتماد مردم به وعده‌ها کاهش خواهد یافت. سوده نجفی با بیان اینکه متأسفانه وضعیت جمع‌آوری زباله در شهر تهران مطلوب نیست، گفت: «اگر در اجرای طرح «نوماند» مشارکت مردم جلب نشود، این طرح هم به مانند سایر طرح‌ها ابتر می‌ماند و اعتماد مردم به وعده‌های ما نیز خدشه‌دار می‌شود.»
او با بیان اینکه طرح MRF با اینکه در دو پهنه در حال اجرا است، ولی متأسفانه نتایج ملموس و شفافی تا به امروز نداشته‌است، اظهار کرد: «آیا قرار است در سایر مناطق و پهنه‌ها نیز این طرح اجرا شود؟ در جمع‌آوری تفکیک از مبدأ چه اقداماتی صورت گرفته و آیا سیاست شهرداری تهران بر این موضوع است؟ طرح نوماند، تفکیک از مبدأ نیست و این موضوع متفاوت است و باید با معاونت شهرسازی این مورد را پیگیری کنید تا صدور پروانه‌های ساختمانی در مجتمع‌های بزرگ منوط باشد به اجرای این طرح که ضرورت دارد این موضوع را از معاونت شهرسازی پیگیری کنید.»
رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به زباله‌گرد‌های سطح شهر اظهار داشت: «هنوز هم در سیمای شهر زباله‌گرد‌ها دیده می‌شوند و چهره شهر را نازیبا کرده‌است. برای این موضوع استفاده از مخازن مناسب که این معایب را نداشته باشد، ضروری است و باید در این زمینه مطالعات و تحقیقات لازم انجام شود.»
او بیان کرد: «استفاده از پسماند امروز در انرژی‌های تجدیدپذیر در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد و آیا شهرداری تهران در این خصوص طرحی را انجام داده یا سیاستی در این‌باره داشته‌است؟ و در خصوص احداث مجتمع صنفی (شهرک بازیافت) در زمین ۶۰ هکتاری در مجتمع آراد کوه چه اقدامی صورت گرفته‌است؟»
نجفی گفت: «در دنیا از زباله به عنوان طلای کثیف نام برده می‌شود، اما متأسفانه همه زباله‌های ما تفکیک نمی‌شوند و به آرادکوه منتقل و در آنجا دفن می‌شود. سازمان پسماند اگر تا به امروز اقدامی در این زمینه انجام نداده، حتماً باید در جهت مسئله اقتصادی این موضوع را پیگیری کند.»
یک کپی ناقص و ضعیف از اپلیکیشن‌های خصوصی
سازمان مدیریت پسماند دلش را خوش کرده که اگر طرح نوماند به کار خودش ادامه دهد، مافیای زباله حذف می‌شود، اما کارشناسان امیدی به تأثیر طرح‌های جدید بر کاهش زباله‌گردی ندارند. حمیدرضا پناهنده، فعال محیط‌زیست در حوزه پسماند به «جوان» می‌گوید: «به نظر می‌رسد که مسئولان سازمان پسماند همه تلاششان را می‌کنند که این کار به خوبی انجام نشود! بعد هم بگویند که نشد و این طرح نیز همانند طرح‌های قبلی برای همیشه تعطیل شود و آن‌ها به روش قبلی خودشان برگردند.» او ادامه می‌دهد: «با نگاهی به بخش اجرای طرح نوماند، می‌بینیم که هیچ‌چیز قابل‌دفاعی وجود ندارد؛ «اطلاع‌رسانی»، «جمع‌آوری» و «پرداخت» همه اینها ضعیف انجام می‌شود. کاش مسئولان سازمان پسماند یک مزیت طرح نوماند را نسبت به اپلیکیشن‌های قبلی بگویند تا به آن امیدوار شویم.»
پناهنده با انتقاد از تعطیلی اپلیکیشن‌های بخش خصوصی که در حوزه پسماند کار می‌کردند، اظهار می‌دارد: «نوماند» یک کپی ناقص و ضعیف از اپلیکیشن‌های بخش خصوصی است و مسئولان مربوطه مدعی هستند که با مافیای زباله مقابله می‌کند، اما این یک ادعای بی‌اساس است.»
این فعال محیط‌زیستی می‌گوید: «مسئولان باید بگویند که نگاهشان برای نوماند نگاه «درآمدزایی» است یا «محیط‌زیستی» یا تلفیقی از این دو؟ من گمان می‌کنم هیچ‌کدام از اینها، چراکه نوماند، همه پسماند‌های خشک را جمع نمی‌کند پس یعنی نگاه محیط‌زیستی ندارد و از آنجایی که سازمان پسماند به بخش خصوصی اجازه رقابت در این بازار را نمی‌دهد پس نگاه درآمدزایی هم ندارد.»
او به جذاب نبودن قیمت پسماند در نوماند اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد: «قیمت‌های تعیین‌شده پسماند‌های خشک در نوماند یک‌چهارم قیمت واقعی است، این قیمت نمی‌تواند مخاطب زیادی را به خود جذب کند. پس مسئولان باید برای این کار مزیت ایجاد کنند.»
چه باید کرد؟
پناهنده در پاسخ به این سؤال که چه کار باید کرد تا نوماند موفق عمل کند، می‌گوید: «یک زمانی می‌توان کار را درست کرد که اساس آن درست باشد، اما وقتی اساس کار درست نیست، چطور می‌توان آن را اصلاح کرد تا کارایی داشته باشد. مسئولان باید به این درک برسند که مسئله زباله و زباله‌گردی در شهر شبیه به یک مریضی صعب‌العلاج می‌ماند که باید اساسی درمان شود.»
او تصریح می‌کند: «از آنجایی که این طرح توسط مدیریت پسماند انجام می‌شود پس باید به جای اینکه اشخاص درگیر شوند، مدیر ساختمان با سازمان پسماند سروکار داشته باشد، تا او پسماند‌ها را جمع کند و یکباره تحویل دهد. الان در بسیاری از مجتمع و برج‌های مسکونی، زباله‌های خشک توسط سرایدار آنجا جمع می‌شود و در ازای آن درآمدی کسب می‌کند. حال یا این پول به سرایدار می‌رسد یا آن را صرف مخارج ساختمان می‌کنند و ساکنان پول شارژ کمتری را می‌پردازند. چنین کار‌هایی موفق‌تر خواهد بود، اما مسئولان آن را نادیده‌گرفته‌اند.»
پناهنده می‌افزاید: «حلقه مفقوده در فرهنگ‌سازی و جمع‌آوری پسماند‌های خشک که نادیده گرفته شده، سرای محله‌هاست. آن‌ها نیز می‌توانند پای کار بیایند و بهتر از نوماند عمل کنند، اما متأسفانه تعدادی از مدیران و مسئولان ما عادت دارند که کارهایشان را با آزمون و خطا پیش ببرند و شکست کار‌ها را با چشم خودشان ببینند و آن وقت بساط کار را جمع کنند و بروند! این چرخه ادامه خواهد داشت تا روزی که یک مدیر کاربلد و دلسوز، پای کار بیاید و بداند اصلاً پسماند چیست؟ آن وقت برای حذف مافیای زباله برنامه‌ریزی کند.»
این فعال محیط‌زیستی در پایان تأکید می‌کند: «باید بپذیریم این خانه خراب است و باید آن را از نو بسازیم، پس بزک کردن آن، راه به جایی نمی‌برد، بنابراین توصیه من به مدیران سازمان پسماند این است که از افراد کارشناس و کاربلد کمک بگیرند. از طرفی باید قوانینی تعیین شود تا هر کسی که پسماند تولید می‌کند، مسئولیت کارش را بپذیرد و در عین بازدارندگی، مشوق‌هایی را هم برای جمع‌آوری پسماند خشک قرار دهند. همه اینها یک همت جمعی می‌خواهد که امیدواریم یک روز شاهدش باشیم.»
نوشته های اخیر
